Adını 1-7-ci ayələrdə keçən talaq mövzusundan alan surənin Mədinədə 99-cu sırada endiyi qəbul edilir. Bu surədə, əksəriyyəti Bəqərə surəsində yer alan boşama-boşanma, iddət və əmizdirmə, əmizdirmə ödənişi və boşanmış qadının müdafiə və mühafizəsi ilə əlaqədar tamamlayıcı hökmlər yer alır. “Kiçik Nisa surəsi” də deyilən bu surənin ayələrinin nəyə görə ayrı bir surə edildiyinin uyğun bir izahı yoxdur.

TƏRCÜMƏ

RƏHMAN RƏHİM ALLAH ADINDAN

MƏDİNƏ DÖVRÜ

 

Nəcm: 600

¹Ey Peyğəmbər! Qadınları boşadığınız zaman onları iddətlərinə uyğun boşayın və iddəti sayın. Və Rəbbiniz Allahın qoruması altına girin. Açıq-aşkar bir həddini aşmaları, iffətsizlik etmələri halı istisna olmaqla, onları evlərindən çıxarmayın, özləri də çıxmasınlar. Bunlar Allahın hədləridir. Artıq kim Allahın hədlərini aşarsa, qətiliklə özünə haqsızlıq etmiş olar. Bilməzsən, ola bilər ki, Allah bundan sonra bir iş ortaya çıxarar.

^2,3Artıq müddətlərinin sonuna çatdıqlarında, onları adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qə­bul edilən bir şəkildə saxlayın, yaxud adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şə­kildə onlardan ayrılın. Və sizdən ədalət sahibi iki nəfəri şahid tutun. Şahidliyi də Allah naminə dik tutun. Bax budur, bu, Allaha və son günə inanan insana öyüdlə­nən­dir. Və kim Allahın qoruması altına girərsə, Allah ona bir çıxış yolu təmin edər və onu hesaba qatmadığı bir yöndən ruziləndirər. Kim də Allaha işin nəticəsini həvalə edərsə, O ona yetər. Şübhəsiz ki, Allah Öz əmrini yerinə yetirib həyata keçirən­dir. Allah qətiliklə hər şey üçün bir ölçü qoymuşdur, müəyyən etmişdir.

(99/65, Talaq/1–3)

Nəcm: 601

⁴Və qadınlarınızdan heyzdən kəsilənlər və heyz halı olmayanlar… Əgər şübhə edər­si­niz­sə, onların gözləmə müddəti üç aydır. Hamilə olanların da gözləmə müddəti, yüklərindən azad olana qədər – doğmaları və ya uşağı salmalarıdır. Kim Allahın qoru­ma­sı altına girərsə, Allah ona işində bir asanlıq təmin edər.

(99/65, Talaq/4)

Nəcm: 602

⁵Bax budur, bu, Allahın sizə endirdiyi buyuruğudur. Kim də Allahın qoruması altına girərsə,  Allah onun pisliklərini örtər və onun üçün mükafatı artırar.

⁶O qadınları gücünüz yetdiyi qədər oturduğunuz yerin bir hissəsində yerləşdirin. O qadın­ları sıxışdırmaq üçün, onlara bir-birinizin zərərinə olacaq hər hansı bir şey etməyin. Lakin hamilədirlərsə, yüklərindən azad olana qədər onlara xərcləyin/dolanışıqlarını təmin edin. Sonra sizin üçün əmizdirirlərsə, onlara ödənişlərini verin və aranızda adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə müşavirə edin. Və əgər çətin­lik çəkərsinizsə, artıq ödənişi ataya aid olmaqla, başqa bir qadın əmizdirəcəkdir.

⁷İmkanları geniş olanlar geniş imkanlarına görə xərcləsinlər/dolanışıqlarını təmin etsinlər. Ruzisi az olan isə artıq Allahın özünə verdiyindən versin. Allah heç bir insana ona verdiyindən başqası ilə öhdəlik qoymaz. Allah bir çətinliyin ardından bir asanlıq təmin edəcəkdir.

(99/65, Talaq/5–7)

Nəcm: 603

⁸Şəhərlərdən necələri var ki, Rəbbinin və Onun elçilərinin əmrinə baş qaldırdısa da, Biz onları çətin bir hesaba çəkdik və onlara görünməmiş, eşidilməmiş bir əzabla əzab etdik.

⁹Beləcə, onlar işlərinin vəbalını daddılar. İşlərinin nəticəsi də tam bir zərərə/itkiyə uğrayaraq, acı çəkmək olmuşdur.

^10,11Allah onlara şiddətli bir əzab hazırlamışdır. O halda, ey qavrama qabiliyyətləri olan iman edənlər! Allahın qoruması altına girin. Qətiliklə Allah iman etmiş və düzəltmək yönündə işlər edənləri qaranlıqlardan aydınlığa çıxarmaq üçün sizə bir öyüd, sizə Allahın açıq-açıq ayələrini/əlamətlərini/nümunələrini oxuyan bir elçi endirdi. Və hər kim Allaha inanar və saleh əməl işləyərsə, Allah onu altlarından çaylar axan, içində sonsuzadək qalacaqları cənnətlərə girdirər. Allah onun üçün ruzini gözəlləşdirmişdir.

¹²Allah vəhy edilən göyü və yerdən də onlar qədərini yaradandır. Allahın hər şeyə qadir olduğunu və Allahın biliyinin hər şeyi əhatə etdiyini biləsiniz deyə, buyuruq göylər və yer arasında nazil olar.

(99/65, Talaq/8–12)

TƏHLİL:

¹Ey Peyğəmbər! Qadınları boşadığınız zaman onları iddətlərinə uyğun boşayın və iddəti sayın. Və Rəbbiniz Allahın qoruması altına girin. Açıq-aşkar bir həddini aşmaları, iffətsizlik etmələri halı istisna olmaqla, onları evlərindən çıxarmayın, özləri də çıxmasınlar. Bunlar Allahın hədləridir. Artıq kim Allahın hədlərini aşarsa, qətiliklə özünə haqsızlıq etmiş olar. Bilməzsən, ola bilər ki, Allah bundan sonra bir iş ortaya çıxarar.

^2,3Artıq müddətlərinin sonuna çatdıqlarında, onları adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qə­bul edilən bir şəkildə saxlayın, yaxud adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şə­kildə onlardan ayrılın. Və sizdən ədalət sahibi iki nəfəri şahid tutun. Şahidliyi də Allah naminə dik tutun. Bax budur, bu, Allaha və son günə inanan insana öyüdlə­nən­dir. Və kim Allahın qoruması altına girərsə, Allah ona bir çıxış yolu təmin edər və onu hesaba qatmadığı bir yöndən ruziləndirər. Kim də Allaha işin nəticəsini həvalə edərsə, O ona yetər. Şübhəsiz ki, Allah Öz əmrini yerinə yetirib həyata keçirən­dir. Allah qətiliklə hər şey üçün bir ölçü qoymuşdur, müəyyən etmişdir.

Bu ayələr ailə hüququnun təməl qaydalarından biri olan “boşama/boşanma” mövzusunun qanunlarını müəyyən edir. Burada müxatib dövlət orqanıdır. O dövrdə dövlət orqanının başçısı olduğuna görə xitab Rəsulullaha edilmişdir. Ona görə də buradakı əmrlər, şəxslərə deyil, ictimaiyyətə istiqamətlənib. Boşanma həm kişini, həm qadını, həm uşaqları, həm də onların ailələrini maraqlandıran ciddi bir məsələ olub emosional hərəkət edə bilənlərin nəzarətinə verilə bilməyəcək qədər əhəmiyyətlidir.

Boşama/boşanma mövzusunda daha əvvəl bu ayələr enmişdi:

• ²²⁸Boşanmış qadınlar isə öz özlərinə üç adət dövrü müddəti gözləyərlər. Əgər Allaha və Axirət gününə inanırlarsa, Allahın bətnlərində əmələ gətirdiyini gizləməkləri özlərinə halal olmaz. Və onların ərləri barışmaq istəyərlərsə, o müddət içərisində onları geri almağa daha çox haqq sahibidirlər. Və onların zərərlərinə olanlar kimi, adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə öz yararlarına olanlar da vardır. Kişilər üçün də, onların üzərində bir dərəcə vardır. Və Allah ən üstün, ən güclü, ən şərəfli, məğlub edilməsi mümkün olmayan/mütləq qalib olandır, ən yaxşı qayda qoyan, pozulmağı yaxşı əngəlləyən/sağlamlaşdırandır.
• ²²⁹Boşamaq iki dəfədir. Bundan sonrası ya adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə saxlamaq və ya yaxşılaşdırmaqla boşamaqdır. Onlara verdikləri­niz­dən bir şey almağınız da sizin üçün halal olmaz. Ancaq hər ikisinin də Allahın qoyduğu hədləri yerinə yetirə bilməməkdən qorxmaları fərqlidir. Artıq əgər siz/ictimai vəzifəlilər bunların Allahın hədlərinə əməl edə bilməyəcəklərindən qorxarsınızsa, qadının fidyə/ayrılma bədəli verməsində ikisinə də vəbal yoxdur. Bax budur, bunlar Allahın hədləridır. Artıq bunları aşmayın. Hər kim də Allahın hədlərini aşarsa, artıq bax budur, onlar, öz nəfslərinə/mənliklərinə haqsızlıq edənlərin məhz özüdür. (Bəqərə/228, 229)
• ²³¹Qadınları boşadığınız zaman iddətlərini də bitirdiklərində, artıq onları ya mərifətli şəkildə saxlayın və ya mərifətli şəkildə yola salın, haqlarına təcavüz etmək üçün/zərərlərinə olaraq, onları saxlamayın. Hər kim bunu edərsə, öz nəfsinə/mənliyinə haqsızlıq etmiş olar. Allahın ayələrini oyuncaq da etməyin! Allahın üzərinizdəki nemətini, sizə özü ilə öyüd vermək üçün endirdiyi kitabı və haqsızlıq, pozğunçuluq və qarışıqlığı əngəlləmək üçün qoyulmuş qanun, düstur və qaydaları xatırlayıb, düşünün. Həm də Allahın qoruması altına girin və şübhəsiz, Allahın hər şeyi ən yaxşı bilən olduğunu bilin.
• ²³²Və siz, qadınları boşayaraq, onlar müddətlərinin sonuna gəldikləri zaman, həyat yoldaşları ilə aralarında adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə razılaşdıqları zaman onları ərləri ilə nikahlanmaları üçün sıxışdırıb əngəlləməyin. Bax budur, bu sizdən Allaha və Axirət gününə iman edən kimsələrin öyüd alması üçündür. Bax budur, bu sizin üçün daha uyğun və daha münasibdir. Və Allah bilir, siz bilməzsiniz. (Bəqərə/231-232)

^238,239Salaatları və ən xeyirli salaatı [ən yararlı olanı – həftəlik toplantı günü salaatını] hamılıqla qoruyun. Və Allah üçün daima hörmətlə duraraq, qalxın/işə başlayın – təhsil, təlim və sosial kömək qurumunu işlədin. Amma əgər qorxulu bir şəraitdə olarsınızsa, o zaman piyada və ya minikli olaraq gedərkən/hərəkət halında qoruyun, yerinə yetirin. Sonra da təhlükəsizliyə çatdığınızda bilmədiyiniz şeyləri sizə öyrətdiyi kimi, Allahı dərhal anın. (Bəqərə/238, 239)

• ³⁵Və əgər ər-arvadın arasının açılmasından qorxarsınızsa, o zaman bir hakim kişinin yaxınlarından, bir hakim də qadının yaxınlarından onlara göndərin. Bu ər-ar­vad, həqiqətən barışmaq istəyərlərsə, Allah ər-arvadın arasında dolanışıq verir. Şübhəsiz, Allah çox yaxşı bilən, hər şeyin iç üzünü, gizli tərəflərini də yaxşı bi­ləndir. (Nisa/35)

Yuxarıdakı ayələrdəki hökmləri tamamlayıcı mahiyyətdə olan bu ayələrdə aşağıdakı hökmlər yer alır:

• Qadınlar boşandığı zaman, iddətləri nəzərə alınaraq boşanmalı; iddətsiz boşanmamalı və iddət sayılmalıdır;
• Açıq-aşkar bir fahişəlik etmələri halından başqa, qadınlar evlərindən çıxarılmamalı, özləri də çıxmamalıdır;
• Müddətlərinin sonuna çatdıqlarında qadınları ya mərifətlə saxlamaq [nigah yenilənməlidir], yaxud da mərifətlə onlardan ayrılmaq lazımdır;
• Bu işlərin gedişinə ədalət sahibi iki şəxs şahid tutulmalıdır;
• Şahidlik Allah naminə tutulmalı, heç bir şeydən təsirlənilməməlidir.

Bu qaydalarla yanaşı, insanlara və dövlət orqanına da bir sıra xəbərdarlıqlar edilir: Bunlar Allahın hədləridir. Artıq kim Allahın hədlərini aşarsa, qətiliklə özünə haqsızlıq etmiş olar. Bilməzsən, ola bilər ki, Allah bundan sonra bir iş ortaya çıxarar. Bax budur, bu, Allaha və son günə inanan insana öyüdlə­nən­dir. Və kim Allahın qoruması altına girərsə, Allah ona bir çıxış yolu təmin edər və onu hesaba qatmadığı bir yöndən ruziləndirər. Kim də Allaha işin nəticəsini həvalə edərsə, O ona yetər. Şübhəsiz ki, Allah Öz əmrini yerinə yetirib həyata keçirən­dir. Allah qətiliklə hər şey üçün bir ölçü qoymuşdur, müəyyən etmişdir.

⁴Və qadınlarınızdan heyzdən kəsilənlər və heyz halı olmayanlar… Əgər şübhə edər­si­niz­sə, onların gözləmə müddəti üç aydır. Hamilə olanların da gözləmə müddəti, yüklərindən azad olana qədər – doğmaları və ya uşağı salmalarıdır. Kim Allahın qoru­ma­sı altına girərsə, Allah ona işində bir asanlıq təmin edər.

⁵Bax budur, bu, Allahın sizə endirdiyi buyuruğudur. Kim də Allahın qoruması altına girərsə,  Allah onun pisliklərini örtər və onun üçün mükafatı artırar.

Yuxarıdakı bölmədə Ey Peyğəmbər! Qadınları boşadığınız zaman onları iddətlərinə uyğun boşayın və iddəti sayın. Və O [Allah], qətiliklə her şey üçün bir ölçü qılmışdır [qoymuşdur, müəyyən etmişdir] buyurulmuşdu. Burada isə iddət və onun müddəti bildiriir. Belə ki:

• Yaşlılıq səbəbiylə heyzdən kəsilmiş qadınların iddəti üç aydır.
• Hələ heyz görməyən qadınların iddəti də aybaşından kəsilmiş qadınlarınkı ilə eynidir.

Ayədə keçən ay halı olmayanlar ifadəsiylə “anormal olaraq ay halı olmayanlar” nəzərdə tutulmuşdur, uşaq yaşdakı evləndirmələrlə əlaqəsi yoxdur. Qadınların bəzilərində Amenoreya adlı bir xəstəlik ola bilir və bu qadınların adəti ya gec gəlir, ya tez kəsilir və ya heç gəlmir.  Rəşidlik evliliyə bağlandığından, cinsi yöndən inkişaf etməmiş uşaqların evləndirilməsi İslami nöqteyi nəzərdən cinayətdir. Çünki bu evlilik və cinsi birləşmə o uşağın həm fiziki inkişafı, həm də psixoloji halı nöqteyi nəzərindən çox təhlükəlidir.

• Hamilə qadınların gözləmə müddəti [iddət] doğumla sona yetər.

Bu ayənin enmə səbəbi ilə əlaqədar qaynaqlarda aşağıdakı məlumatlar verilmişdir:

Mukatil dedi ki: Uca Allahın Boşanmış qadınlar da, öz özlərinə üç adət dövrü müddətini gözləyərlər. (Bəqərə/228) buyuruğu zikr edilincə, Hallad b. ən-Numan, “Ey Allahın Rəsulu! Yaxşı, ay halı görməyən qadın ilə ay halı kəsilmiş olan qadının və hamilə qadının iddəti nədir?” – deyə soruşdu. Bundan sonra Qadınlarınız arasından ay halı kəsilmiş olanlarla… (yəni, artıq ay halı görməyən qadınlarla…) ayəsi nazil oldu. [1]

Rəvayət olunduğuna görə, Muaz b. Cəbəl: “Ey Allahın Rəsulu! Biz heyz görən qadınların iddətinin nə olduğunu öyrəndik. Yaxşı, bəs heyz görməyənlərin iddəti nədir?” – deyincə, Cənab-ı Haqq, bu ayəsini endirdi. [2]

Daha əvvəl iddətlə əlaqədar bu ayələr enmiş və digər iddət hökmləri bildirilmişdi:

• ²³⁴İçinizdən keçmişdə etdiklərini və etməli olduğu halda etmədiklərini bir-bir xatırlatdırılanların/ölənlərin və geridə zövcələrini buraxan kimsələrin zövcələri də, öz-özlərinə dörd ay və on gün gözləsinlər. Sonra müddətləri bitdiyi zaman, artıq özləri haqqında adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə etdiklərində sizin [bunu edənlər və bunu izləyənlər] üçün bir vəbal yoxdur. Və Allah etdiklərinizdən xəbərdardır. (Bəqərə/234)
• ²²⁸Boşanmış qadınlar isə öz özlərinə üç adət dövrü müddəti gözləyərlər. Əgər Allaha və Axirət gününə inanırlarsa, Allahın bətnlərində əmələ gətirdiyini gizləməkləri özlərinə halal olmaz. Və onların ərləri barışmaq istəyərlərsə, o müddət içərisində onları geri almağa daha çox haqq sahibidirlər. Və onların zərərlərinə olanlar kimi, adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə öz yararlarına olanlar da vardır. Kişilər üçün də, onların üzərində bir dərəcə vardır. Və Allah ən üstün, ən güclü, ən şərəfli, məğlub edilməsi mümkün olmayan/mütləq qalib olandır, ən yaxşı qayda qoyan, pozulmağı yaxşı əngəlləyən/sağlamlaşdırandır.                                                        (Bəqərə/228)
• ⁴⁹Ey iman edənlər! Mömin qadınları nikahlayıb, sonra onlara toxunmadan boşadığınız zaman, artıq sizin üçün üzərlərində sayacağınız bir gözləmə müddəti yoxdur. Dərhal onları qazanclandırın və onları gözəl bir şəkildə azad edin. (Əhzab/49)

⁶O qadınları gücünüz yetdiyi qədər oturduğunuz yerin bir hissəsində yerləşdirin. O qadın­ları sıxışdırmaq üçün, onlara bir-birinizin zərərinə olacaq hər hansı bir şey etməyin. Lakin hamilədirlərsə, yüklərindən azad olana qədər onlara xərcləyin/dolanışıqlarını təmin edin. Sonra sizin üçün əmizdirirlərsə, onlara ödənişlərini verin və aranızda adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə müşavirə edin. Və əgər çətin­lik çəkərsinizsə, artıq ödənişi ataya aid olmaqla, başqa bir qadın əmizdirəcəkdir.

⁷İmkanları geniş olanlar geniş imkanlarına görə xərcləsinlər/dolanışıqlarını təmin etsinlər. Ruzisi az olan isə artıq Allahın özünə verdiyindən versin. Allah heç bir insana ona verdiyindən başqası ilə öhdəlik qoymaz. Allah bir çətinliyin ardından bir asanlıq təmin edəcəkdir.

Bu ayələrdə də ailə hüququna dair bəzi qaydalar ortaya qoyulur. Belə ki:

• Boşanan qadınlar, imkan daxilində iqamətgahın bir bölməsində oturdulmalı və onları sıxışdırmaq üçün onlara zərər verilməməli, onlardan da zərər görünməməlidir.
• Əgər hamilədirlərsə, yüklərini buraxana qədər onların dolanışığı təmin olunmalıdır (nafaka verilməlidir).
• Çağalarını əmizdirərlərsə, onlara ödənişləri verilməli və özləriylə mərifətlə müşavirə edilməlidir.
• Əgər çətinlik çəkərsinizsə [qadın əmizdirmək istəməzsə, ödəniş barəsində anlaşılmazlıq olarsa], məsrəfi ata qarşılamaqla, uşaq başqa bir qadına əmizdirilməlidir. Əgər uşaq öz anasından başqasının məməsini qəbul etməzsə, o təqdirdə ana uşağını əmizdirməyə məsuliyyət daşıyır.
• İmkanı geniş olan geniş imkanlarına görə, imkanı məhdud olan da Allahın özünə verdiyi imkanları ölçüsündə xərcləməlidir [nafaka verməlidir].

Bəqərə surəsində boşanma halında tətbiq edilməsi gərəkən qaydalarla əlaqədar bu ayələr yer alır:

• ²³³Analar uşaqlarını əmizdirməyin tamamlanmasını istəyənlər üçün, tam iki il əmizdirirlər. Uşağın atasına da əmizdirənlərin yeməkləri və geyimləri adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən şəkildə bir borcdur. İnsan, sadəcə, gücünə/imkanına görə məsuliyyət daşıyar. Və uşağı ucbatından nə bir ana, nə də bir ata zərərə düşməsin. Varisə də bunun eynisi borcdur. Əgər ana və ata bir-birləri ilə məsləhətləşib, öz razılıqları ilə uşağı süddən ayırmaq istəsələr, özlərinə bir vəbal yoxdur. Əgər uşaqlarınızı əmizdirtmək istəyərsinizsə, verəcəyinizi adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə təslim etdiyiniz zaman, bunda da sizə bir vəbal yoxdur. Və Allahın qoruması altına girin və şübhəsiz, Allahın etdiklərinizi çox yaxşı görən olduğunu bilin.
• ²³⁴İçinizdən keçmişdə etdiklərini və etməli olduğu halda etmədiklərini bir-bir xatırlatdırılanların/ölənlərin və geridə zövcələrini buraxan kimsələrin zövcələri də, öz-özlərinə dörd ay və on gün gözləsinlər. Sonra müddətləri bitdiyi zaman, artıq özləri haqqında adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə etdiklərində sizin [bunu edənlər və bunu izləyənlər] üçün bir vəbal yoxdur. Və Allah etdiklərinizdən xəbərdardır.
• ²³⁵Və bu qadınlara evlənmək istəyinizi üstü qapalı şəkildə anlatmağınızda və ya içinizdə tutmağınızda sizə bir günah yoxdur. Allah şübhəsiz ki, sizin onları anacağınızı bilir. Amma adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə bir söz söylə­mək­dən başqa bir şəkildə, özləri ilə gizlicə sözləşməyin. Fərz olan müddət sona çatana qədər də, nikah qeyd etdirməyə qətiyyən qərar verməyin. Bilin ki, şübhəsiz, Allah içinizdəkini bilir. Belə isə, Ondan çəkinin. Yenə bilin ki, şübhəsiz, Allah qullarının günahlarını çox örtən, onları cəzalandırmayan və bol-bol bağışlayandır, çox yumşaq davranandır.
• ²³⁶Əgər qadınları, özlərinə toxunmadan və ya onlara bir mehir nizamla­ma­dan/müəyyən etmədən boşayarsanızsa, sizə bir vəbal yoxdur. Və onları qazanclandırın. İmkanı geniş olan öz halına görə, əli dar olan da öz halına görə qazanclandırsın. Adət-ənənəyə uyğun/hər kəs tərəfindən müsbət qəbul edilən bir şəkildə qazanclandırmaq, yaxşılıq/gözəllik edənlər üzərində bir borcdur. (Bəqərə/233-236)

⁸Şəhərlərdən necələri var ki, Rəbbinin və Onun elçilərinin əmrinə baş qaldırdısa da, Biz onları çətin bir hesaba çəkdik və onlara görünməmiş, eşidilməmiş bir əzabla əzab etdik.

⁹Beləcə, onlar işlərinin vəbalını daddılar. İşlərinin nəticəsi də tam bir zərərə/itkiyə uğrayaraq, acı çəkmək olmuşdur.

^10,11Allah onlara şiddətli bir əzab hazırlamışdır. O halda, ey qavrama qabiliyyətləri olan iman edənlər! Allahın qoruması altına girin. Qətiliklə Allah iman etmiş və düzəltmək yönündə işlər edənləri qaranlıqlardan aydınlığa çıxarmaq üçün sizə bir öyüd, sizə Allahın açıq-açıq ayələrini/əlamətlərini/nümunələrini oxuyan bir elçi endirdi. Və hər kim Allaha inanar və saleh əməl işləyərsə, Allah onu altlarından çaylar axan, içində sonsuzadək qalacaqları cənnətlərə girdirər. Allah onun üçün ruzini gözəlləşdirmişdir.

¹²Allah vəhy edilən göyü və yerdən də onlar qədərini yaradandır. Allahın hər şeyə qadir olduğunu və Allahın biliyinin hər şeyi əhatə etdiyini biləsiniz deyə, buyuruq göylər və yer arasında nazil olar.

Bu ayə qrupu Rad/43-də Sən göndərilmiş elçi deyilsən – deyən kafirlərə/müşriklərə bir ultimatumdur. Onlar bu ayələrdəki təhdidlərlə daha əvvəl də müxatib olmuşdular. Burada da onlar ilk öncə, Şəhərlərdən necələri var ki, Rəbbinin və Onun elçilərinin əmrinə baş qaldırdısa da, Biz onları çətin bir hesaba çəkdik və onlara görünməmiş, eşidilməmiş bir əzabla əzab etdik. Beləcə, onlar işlərinin vəbalını daddılar. İşlərinin nəticəsi də tam bir zərərə/itkiyə uğrayaraq, acı çəkmək olmuşdur. Allah onlara şiddətli bir əzab hazırlamışdır. O halda, ey qavrama qabiliyyətləri olan iman edənlər! Allahın qoruması altına girin. Qətiliklə Allah iman etmiş və düzəltmək yönündə işlər edənləri qaranlıqlardan aydınlığa çıxarmaq üçün sizə bir öyüd, sizə Allahın açıq-açıq ayələrini/əlamətlərini/nümunələrini oxuyan bir elçi endirdi. Və hər kim Allaha inanar və saleh əməl işləyərsə, Allah onu altlarından çaylar axan, içində sonsuzadək qalacaqları cənnətlərə girdirər. Allah onun üçün ruzini gözəlləşdirmişdir. Allah vəhy edilən göyü və yerdən də onlar qədərini yaradandır. Allahın hər şeyə qadir olduğunu və Allahın biliyinin hər şeyi əhatə etdiyini biləsiniz deyə, buyuruq göylər və yer arasında nazil olar buyurularaq qurtuluşa dəvət edilmişdilər.

Allah, doğrusunu ən iyi biləndir.

 

İstifadə olunmuş ədəbiyyat:

 

[1] Kurtubi, el-Camiu li Ahkamil-Kur’an.

[2] Razi, Mefatihu’l-Ğayb.