ƏNBİYA SURƏSİ

MƏKKƏ DÖVRÜ

Nəcm: 324

1İnsanlar üçün hesabları yaxınlaşdı. Onlar isə saymamazlıq edərək, uzaq duran kimsələrdir.

2,3Rəbbindən özlərinə gələn hər yeni öyüdü/xatırlatmanı ancaq oyun edərək və qəlbləri əylənərək dinlərlər. Və şərik qoşaraq səhv/öz zərərlərinə iş edən o insanlar aralarında bu pıçıltını gizlətdilər: “Bu, sizin kimi bir insandan başqa bir şeymidir? Artıq gözünüz görə-görə  ovsunamı gedirsiniz?”

4De ki: “Mənim Rəbbim göydə və yerdə hər sözü bilir. Və O, ən yaxşı eşidən, ən yaxşı biləndir”.

5Əksinə onlar: “Bunlar qarmaqarışıq yuxulardır, yox-yox onu özü uydurdu, yox-yox o bir şairdir. Haydı, belə isə əvvəlki göndərilənlər kimi, bizə bir əlamət/nümunə gətirsin” – dedilər.

6Onlardan öncə yox etdiyimiz heç bir məmləkət iman etməmişdi. İndi bunlarmı iman edəcəklər?

7Və Biz səndən öncə də, ancaq özlərinə vəhy etdiyimiz yetkin insanları göndərdik/elçi etdik. Haydı, siz bilmirsinizsə, Öyüd/Kitab Əhli olanlardan/vəhy biliyi olanlardan soruşun.

8Və Biz o elçiləri yemək yeməz bir cəsəd etmədik. Onlar əbədi qalanlar/ölümsüz də deyildilər.

9Sonra Biz onlara verdiyimiz o sözü yerinə yetirdik. Beləcə, onları və dilədiyimiz insanları qurtardıq. Həddini aşanları da dəyişikliyə/dağıntıya uğratdıq.

10Heç şübhəsiz, Biz sizə öyüdünüz/şan-şərəfiniz içində olan bir kitab endirdik. Buna baxmayaraq, hələ də ağıllanmayacaqsınızmı?

11Biz şərik qoşmaqla səhv/öz zərərlərinə iş edən necə şəhərləri də qırıb, keçirdik. Onlardan sonra da başqa cəmiyyətləri var etdik.

12Belə ki, onlar əzabımızın şiddətini hiss etdikləri zaman, ondan sürətlə uzaqlaşıb qaçırdılar. 13Sürətlə uzaqlaşıb qaçmayın, sorğu-sual olunmağınız üçün içində lovğalanıb azdığınız şeylərə və evlərinizə dönün.

14Onlar: “Vay bizim halımıza! Şübhəsiz, biz həqiqətən səhv edənlər/öz zərərlərinə iş edənlər imişik” – dedilər.

15Bax budur, onların bu çağırışları onları biçilmiş bir əkin və sönmüş ocaq/kül halına gətirincəyə qədər sona çatmadı.

(73/21, Ənbiya/1–15)

Nəcm: 325

16Və Biz göyü, yer üzünü və aralarındakı şeyləri, oyun oynayanlar olaraq yaratmadıq.

17Əgər Biz bir əyləncə etmək istəsəydik, əlbəttə, onu Öz qatımızdan edərdik, əgər Biz edənlər olsaydıq.

18Tam əksinə, Biz haqqı batilin başına çırparıq və bu, onun beynini parçalayar. Bir də baxarsan ki, batil yox olub getmişdir. Və Allaha yaraşdırdığınız xüsusiyyətlərə görə, vay sizin halınıza!

19,20Göylərdə və yer üzündə olan kəslər də yalnız və yalnız Onundur. Onun qatında olan insanlar da Onun qulluğundan yekəxanalıq etməzlər və bezməzlər, gecə-gündüz ara ver­mə­yərək, Onu nöqsan sifətlərdən münəzzəh qılarlar.

21Yoxsa onlar yer üzündən bəzi tanrılar qəbul etdilər və o tanrılar onları canlan­dı­ra­caq­larmı/dirildəcəklərmi?

22Əgər yer ilə göydə Allahdan başqa tanrılar olsaydı, bunların ikisi də qətiliklə qarı­şıq­lıq içində olardı/nizamları pozulardı. O halda, ən böyük taxtın[1] Rəbbi olan Allah onların isnad etdikləri şeylərdən münəzzəhdir.

23Ərşin Rəbbi olan Allah etdiyindən məsuliyyət daşımaz, onlar isə məsuliyyət daşıyacaqlar.

24Yoxsa onlar Onun yaratdıqlarından bəzi tanrılarmı qəbul etdilər? De ki: “Qəti dəlilinizi gətirin. Bax budur, bu, mənimlə bərabər olanların və məndən öncəkilərin öyüdüdür”. Tam əksinə, onların çoxu həqiqəti bilməzlər. Artıq onlar, üz döndərənlərdirlər.

(73/21, Ənbiya/16–24)

Nəcm: 326

25Və Biz səndən öncə elə bir elçi göndərmədik ki, ona: “Doğrusu budur ki, Məndən başqa tanrı deyə bir şey yoxdur. Onun üçün Mənə qulluq edin” – deyə vəhy etmiş olmayaq.

26–28Və onlar: “Rəhman özünə övlad qəbul etdi” – dedilər. Rəhman, bundan münəzzəhdir. Əksinə onlar ərməğanlar verilmiş qullardır. Onlar Onun sözünün önünə keçə bilməzlər/onlar yalnız Onun əmri ilə hərəkət edərlər. O, Rəhmanın övladları saydıqları şeylərin önlərində olanı və arxalarında olanı bilir. Və onlar Onun məmnun olduğu insanlardan başqasına kömək/dəstək etməzlər. Bununla birlikdə onlar Ona duyduqları dərin hörmət və sevgiyə görə, ondan uzaqlaşma qorxusundan, tir-tir titrəyərlər.

29Və onlardan hər kim: “Mən, şübhəsiz, Onun yaratdıqlarından bir tanrıyam” – deyərsə, ar­tıq Biz onu cəhənnəmlə cəzalandırarıq. Bax budur, şərik qoşaraq səhv/öz zərərlərinə iş edənləri Biz belə cəzalandırarıq.

(73/21, Ənbiya/25–29)

Nəcm: 327

30Və bu kafirlər… Göylər və yer bitişik bir halda idi və Bizim o ikisini ayırdığımızı və canlı olan hər şeyi sudan əmələ gətirdiyimizi görmədilərmi? Buna baxmayaraq, hələ də inanmırlarmı?

31Və Biz yer üzünün içində, sizə süfrə olsun deyə, sağlam payalar etdik. Və orada bələdçiləndikləri yollarını tapsınlar deyə, bol-bol yollar əmələ gətirdik.

32Və Biz göy üzünü qorunmuş bir tavan etdik. Onlar isə göy üzünün ayələrindən üz çevirənlərdir.

33Və O, gecəni, gündüzü, Günəşi və Ayı əmələ gətirəndir. Hamısı bir orbitdə üzməkdədir.

34Biz səndən öncə də heç bir bəşər üçün sonsuzluq tanımadıq. Yaxşı, sən ölərsənsə, onlar həmişəlik sağmı qalacaqlar?

35Hər canı olan varlıq ölümü dadacaq. Və əridib, saflaşdırmaq üçün Biz sizi xeyir və şər ilə sınayarıq. Və siz, yalnız Bizə döndəriləcəksiniz.

(73/21, Ənbiya/30–35)

Nəcm: 328

36Və bu kafirlər, səni gördükləri zaman, sadəcə, səni lağa qoyurlar: “Tanrılarınızı anıb, duran budurmu?” Halbuki, onlar Rəhmanın anılmasını, öyüdünü, Kitabı, Quranı bilərək rədd edənlərin məhz özləridir.

37İnsan çox tələskən xüsusiyyətdə yaradılmışdır. Sizə yaxında əlamətlərimi göstərəcə­yəm. İndi siz Məndən təcili istəməyin.

38Və inkar edənlər: “Əgər doğrularsınızsa, bu vəd nə zamandır?” – deyərlər.

39Bu kafirlər atəşi üzlərindən və arxalarından dəf edə bilməyəcəkləri və qətiliklə kömək də olunmayacaqları zamanı bir bilsələr!

40Əslində bu əzab onlara qəflətən gələcək və özlərini çaşdıracaqdır. Artıq onu geri çevirməyə gücləri yetməyəcək və onlara müddət də verilməyəcək.

41Və heç şübhəsiz, səndən öncə bir çox elçiyə lağ edildi və içlərindən lağ edənləri, o lağ etdikləri şey bürüdü.

42De ki: “Gecə ikən və gündüzlər sizi Rəhmandan kim qoruya bilər?” Əslində onlar Rəbbinin anılmasından, öyüdündən üz çevirənlərdir.

43Yoxsa onlar üçün Bizim yaratdıqlarımızdan, onlara mane olan bəzi tanrılarmı var? O sözdə tanrılar özlərinə köməyə güc yetirə bilməzlər. Onlar bizim tərəfimizdən dəstəklənməzlər də.

44Əslində Biz o kafirləri və atalarını özlərinə ömür uzun gəlincəyədək, yararlan­dır­dıq. Yaxşı, indi Bizim yer üzünə gəlib, onu ətrafından əskiltdiyimizi görmürlərmi? O halda üstün gələn onlardırmı?

45De ki: “Mən sizi ancaq vəhylə xəbərdar edirəm”. Xəbərdar edildiklərı zaman, karlar çağırışa qulaq verməzlər.

46Və şübhəsiz, Rəbbinin əzabından bir əsinti onlara toxunarsa, qətiliklə: “Vay bizim halımıza! Şübhəsiz, biz səhv/öz zərərlərinə iş edənlər imişik” – deyəcəklər.

47Biz Qiyamət Günü üçün “haqq edilən pay tərəziləri” qoyarıq – heç bir kimsə, heç bir şə­kildə haqsızlığa uğradılmaz. O şey, bir xardal dənəsi ağırlığında da olsa, onu gəti­rə­rik. Və hesab görənlər olaraq, Biz yetərik.

(73/21, Ənbiya/36–47)

Nəcm: 329

48,49Və and olsun ki, Musa və Haruna Furqanı və görülməyən, eşidilməyən, seçil­mə­yən kimsəsiz yerdə Rəbbinə hörmətlə, sevgi ilə, biliklə ürpərti duyan, qiyamətin qopmasından içləri titrəyən, Allahın qoruması altına girənlər üçün  bir işıq və öyüd verdik.

50Bax budur, bu Quran da Bizim endirdiyimiz mübarək bir öyüddür. İndi siz bunu tanıtmayan, tanınmasına mane olan kəslərsinizmi?

51Və and olsun ki, Biz daha öncə İbrahimə kamal vermişdik. Və Biz onu bilənlər idik. 52Həmçinin İbrahim atasına və qövmünə: “İsrarla sitayiş etdiyiniz heykəllər nədir?” – demişdi.

53Onlar: “Biz atalarımızı bunlara sitayiş edənlər olaraq gördük” – dedilər.

54İbrahim: “And olsun ki, sizlər və atalarınız açıq-aşkar bir pozğunluq içindəsiniz” – dedi.

55Onlar: “Sən bizə haqqımı gətirdin, yoxsa sən oyun oynayanlardansanmı?” – dedilər.

56,57İbrahim dedi ki: “Tam əksinə, Rəbbiniz göylərin və yerin Rəbbidir ki, onları O, yoxdan yaratmışdır. Mən də buna şahidlik edənlərdənəm. Allaha and içirəm ki, siz üzünüzü döndərib getdikdən sonra, mən bütlərinizə, qətiliklə, bir tələ quracağam”.

58Sonra da İbrahim ona müraciət etsinlər deyə, içlərindəki böyükləri istisna olmaqla, bunları parça-parça etdi.

59Qövmü: “Bizim tanrılarımıza bunu kim etdi? Şübhəsiz, o, qətiliklə səhv/ öz zərərlərinə iş edənlərdəndir” – dedilər.

60Bəziləri: “Eşitdik ki, onları anıb duran bir gənc var. Onun adına “İbrahim” deyilir” – dedilər.

61Onlar: “O halda, ona şahid olmaları üçün, İbrahimi insanların gözləri önünə gətirin” – dedilər.

62Onlar: “Ey İbrahim! Bunu tanrılarımıza sənmi etdin?” – dedilər.

63İbrahim: “Əksinə, onu bu böyükləri etdi. Danışa bilirlərsə buyurun, özlərindən soruşun” – dedi.

64Buna görə də onlar öz vicdanlarına döndülər və: “Şübhəsiz ki, siz səhv/öz zərərlərinə iş edənlərin məhz özüsünüz” –  dedilər.

65Sonra onlar yenə öz düşüncələrinə döndülər: “And olsun ki, bunların danışmayacağını bilirdin” – dedilər.

66,67İbrahim: “O halda, Allahın yaratdıqlarından sizə heç bir şəkildə fayda verməyən və sizə zərər verməyən şeylərəmi sitayiş edirsiniz? Sizin də, Allahın yaratdıqlarından sitayiş etdiklərinizin də vay halına! Siz hələ ağıllanmayacaqsınızmı?” – dedi.

68Qövmü: “Əgər edənlərsinizsə, bunu yandırın [atəşə atın, sıxıntıya salın] və tanrılarınıza kömək edin” – dedilər.

69Biz: “Ey atəş! İbrahimə qarşı soyuq və təhlükəsiz ol” – dedik.

70Və ona bir plan qurmaq istədilərsə də, Biz özlərini daha artıq zərərə/itkiyə uğrayıb, acı çəkənlər etdik.

71İbrahimi də, Lutu da, aləmlər üçün bərəkətli olan torpaqlara məskun etdik.

72Və Biz Ona İshaqı, əlavə olaraq da Yəqubu bağışladıq. Və hamısını yaxşı insanlar etdik.

73Və Biz onları Bizim əmrimizlə bələdçilik edən başçılar etdik. Və Biz onlara xeyirlər işləməyi, salaatı iqamə etməyi, zəkatı/vergini verməyi vəhy etdik. Və onlar, sadəcə, Bizə qulluq edənlər idilər.

74Və Lut… Biz ona bir hökm, bir bilik verdik. Onu çirkin əməllər edənlərin şəhərindən qurtardıq. Şübhəsiz ki, onlar pis bir cəmiyyət idilər, haqq yoldan çıxmış insanlar idilər.

75Və Biz Lutu mərhəmətimizin içinə aldıq. Şübhəsiz ki, o, salehlərdəndir.

76Və Nuhu… O zaman ki, o daha öncə nida etmişdi və Biz də Ona cavab vermişdik. Sonra da Biz onu və ailəsini  – yaxınlarını, inananlarını böyük sıxıntıdan qurtardıq.

77Və ayələrimizi yalan sayan qövmünə qarşı Ona kömək etdik. Şübhəsiz ki, onlar pis bir cəmiyyət idilər və Biz onların hamısını suda boğduq.

78Davud və Süleymanı da… O zaman ki, onlar gecə ikən camaatın əkin yerlərinin içinə yayılan qoyunlar haqqında hökm verirdilər. Biz də qövmün qanunlarının nə olduğunu bilirdik.

79Sonra da Biz onu Süleymana dərhal yaxşı-yaxşı qavratdıq. Və hamısına qayda və bilik verdik. Davudla bərabər, Allahı nöqsan sifətlərdən arındırsınlar deyə, dağları və quşları əmri altına aldıq/onları insanların yararlanacağı ölçülər içində yaratdıq. Və Biz edənlərik.

80Və Biz sizin pisliyinizdən sizi qorumaq məqsədilə, sizin üçün zireh düzəltməyi ona öyrətdik. Artıq siz özünüzə verilən nemətlərin qarşılığını ödəyənlər olmayacaqsınızmı?

81Və Süleymana içində bolluqlar yaratdığımız torpağa doğru, Onun əmri ilə axıb gedən qasırğa halındakı küləyi boyun əydirdik. Və Biz hər şeyi bilənlərik.

82Və şeytanlardan onun üçün dalğıclıq edən və bundan daha aşağı iş edən şeytanları da boyun əydirdik. Və Biz onlar üçün qoruyucular idik.

83,84Və Eyyub… O zaman ki, o: “Şübhəsiz, mənə zərər toxundu. Sən mərhəmətlilərin ən mərhəmətlisisən” – deyə Rəbbinə nida etmişdi və Biz Ona qarşılıq vermişdik. Sonra ondan zərərli olan şeyləri qaldırdıq. Və qatımızdan bir mərhəmət və qulluq edənlərə bir öyüd olaraq, ona ailəsini, yaxınlarını və itirdikləri ilə bir mislini daha verdik.

85Və İsmayıl, İdris və Zülkifl… Hamısı səbr edən insanlardandı.

86Onları da mərhəmətimizin içinə aldıq. Şübhəsiz, onlar salehlərdən idilər.

87Və Zünnunu [qılınc sahibini, Ninovalını]… O zaman ki, qəzəblənərək getmişdi və özü­nü sıxıntıya salmayacağamızı sanmışdı. Sonra da, qaranlıqlar içində: “Səndən baş­qa tanrı deyə bir şey yoxdur! Səni tənzih edirəm. Şübhəsiz ki, mən səhv/öz zərərlərinə iş edənlərdən oldum!” – deyə səslənmişdi.

88Sonra da Biz ona cavab verdik və onu qəmdən/kədərdən qurtardıq. Və bax budur, inananları Biz belə qurtarırıq.

89,90Və Zəkəriyyə… Həmçinin o Rəbbinə: “Rəbbim! Məni tək başıma buraxma! Sən varislərin ən xeyirlisisən!” – deyə səslənmişdi və Biz onun üçün qarşılıq vermişdik. Və özünə Yəhyanı ehsan etdik. Onun üçün zövcəsini düzəltdik/doğum edə bilən hala gətirdik. Şübhəsiz ki, onlar xeyirlərdə yarışırlar, umaraq və qorxaraq Bizə yalvarırdılar. Və Bizə qarşı dərin hörmət duyurdular.

91Və o, namusunu həssaslıqla qoruyan qadın! Bax budur, Biz onu təhlükəsiz vəhyi­mizlə bilikləndirdik. Və özünü və oğlunu aləmlər üçün bir əlamət/nümunə etdik.

92Şübhəsiz ki, bu bir tək ümmət olaraq sizin ümmətinizdir. Mən də sizin Rəbbinizəm. O halda, Mənə qulluq edin.

93Halbuki, ortaq qoşanlar işlərini aralarında parça-parça etdilər. Hamısı yalnız və yalnız Bizə dönənlərdir.

94Belə isə, kim inanmış olaraq, düzəltmək yönündə işlər edərsə, onun əməyinə qarşılıq ədalətsizlik edilməyəcəkdir. Biz həm də heç şübhəsiz, onu yazanlarıq.

95Və dəyişikliyə/dağıntıya uğratdığımız bir şəhər üzərinə qanun qoyulmuşdur: “Şübhəsiz, bunlar dönməyəcəklər!”

96Hətta hücumçu əsgərlər və komandiri[2] hücuma keçdiyi zaman onlar yüksək təpədən axıb çıxarlar.

97Və gerçək vəd yaxınlaşdığı zaman kafirlərin gözləri dönür: “Vay bizim halımıza! Qətiliklə biz bundan biliksizlik/laqeydlik içindəydik. Əslində biz səhv/öz zərərlərinə iş edən insanlar idik”.

(73/21, Ənbiya/48–97)

Nəcm: 330

98Qətiliklə siz və Allahın yaratdıqlarından sitayiş etdikləriniz cəhənnəmin odunusunuz/yanacağısınız, siz oraya girəcəksiniz.

99,100Əgər Allahın yaratdıqlarından sitayiş olunan şeylər tanrı olsaydılar, oraya girməz­di­lər. Və hamısı orada təməlli qalacaqdır. Orada onların bir inləmələri vardır. Bunlar orada heç bir şey də eşidə bilməzlər.

(73/21, Ənbiya/98–100)

Nəcm: 331

101,102Şübhəsiz, tərəfimizdən özlərinə “Ən Gözəl” hazırlanan insanlar… Bax budur, onlar  cəhənnəmdən uzaqlaşdırılmışlardır. Onlar cəhənnəmin uğultusunu eşitməz­lər. Onlar nəfslərinin istədiyi şeylər içərisində həmişəlik qalanlardır.

103O ən böyük qorxu onları məyus etməz və özlərinə xəbərçilər: “Bax budur, bu sizə söz verilmiş olan gününüzdür” – deyə ağıllarına gətirərlər.

(73/21, Ənbiya/101–103)

Nəcm: 332

104Biz göyü, kitabların burulduğu kimi burduğumuz zaman, yaradılışın ilkinə başladığımız kimi, qatımızdan verilmiş bir söz olaraq, onu yenidən var edəcəyik. Şübhəsiz ki, Biz edənlərik!

(73/21, Ənbiya/104)

Nəcm: 333

105Və and olsun ki, Biz Öyüddən/Tövratdan sonra Zəburda da: “Şübhəsiz ki, yer üzünə ancaq mənim saleh qullarım mirasçı olacaq” – deyə yazdıq.

106Şübhəsiz ki, Quranda qulluq edən cəmiyyət üçün qətiliklə bir çatdırılan ismarıc vardır.

107Biz səni də ancaq aləmlər üçün bir mərhəmət olaraq/mərhəmət olmaq üçün göndərdik.

108De: “Mənə vəhy olunur ki, Tanrınız ancaq tək bir Allahdır”. İndi siz müsəlmanlarsınızmı?”

109–111Buna baxmayaraq, əgər üz çevirirlərsə: “Sizə dosdoğru/eyni/tərəfsiz olaraq açıqladım və təhdid olunduğunuz şey yaxınmı, uzaqmı bilmirəm. Şübhəsiz, Allah sözdən açıqladıqlarınızı da bilir, gizlətdiklərinizi də. Və de ki: “Bəlkə də bu gecikmək sizi sınamaq və bir müddətə qədər yararlandırmaq üçündür, mən bilmirəm”.

112De ki: “Rəbbim! Aramızda haqq ilə hökm et” və “Bizim Rəbbimiz… O yaratdığı canlılara dünyada çox-çox mərhəmət edən Allahdır, sizin vəsf edərək, köməyini istədiyinizdir”.

(73/21, Ənbiya/105–112)

 

[1]Ərş, “ən böyük, ən yüksək məqam yeri/taxt” deməkdir. Quranda 26 dəfə keçir. Bun­lardan dördü Nəml surəsində Səba məlikəsinin taxtı, biri də Yusuf surəsində Yusuf peyğəmbərin taxtı olmaqla, qullar üçün keçərkən, 21 dənəsi məcazi olaraq, Allahın taxtı olaraq keçir.

Burada ərşın, məcazən Allaha sərf edilməsi, Allahın ən yüksək məqam sahibi olduğunun, Ondan üstün bir idarəçinin olmadığının bəyanıdır.

[2]Yəcuc və məcuc sözlərinin Ərəbcə olmadığı ifadə edilmişdir. Qurandakı Ərəbcə olmayan kəlmələrin təsbiti haqqında edilən çalışmalardan, bu sözlərin də, harutmarut sözləri kimi, yabançı [Yunanca] olduğu, sonradan ərəbcələşdirildikləri anlaşılır. Diqqət çəkən bir diğər nöqtə də, bu sözlərin “yandırıb yıxma, atıb dağıtma” sözlərinə uyğun gələn kəlmələrlə ərəbcələşmiş olmalarıdır.

İstər Kitab–i Müqəddəs və İncildəki, istərsə də Qurandakı anlatmaya görə yəcuc və məcucun ortaq özəlliyi işğalçılıq və istilaçılıqdır. Beləliklə, bu iki sözün anlatdığı güc, bir ordunun gücüdür. Bu vəziyyətdə yəcuc “ordu komandiri”, məcuc da “onun əsgərləri”dir.

Bu açıqlamalardan hərəkət edərək, Heybəri istila edən komandirin [Muhəmmədin] və əsgərlərinin [səhabənin] də Heybərlilər üçün yəcuc və məcuc olduğunu söyləyə bilərik.

94–cü ayədə, sözlərin həqiqi mənalarına görə, laf anlamaz, qanun-qayda dinləməz cəmiyyətdən, sanki üçüncü şəxslərdən bəhs edər kimi, Zülqərneynə, “Ey Zülqərneyn! Şübhəsiz ki, yəcuc və məcuc bu torpaqlarda pozğunçulardır” şəklində xitab edildiyi görünür. Üzərində yetərincə təfəkkür edilmədiyi üçün, ayədə nəql edilən bu söhbət səhv dəyərləndirilir. Halbuki, sözü gedən söz anlamaz, qanun-qayda dinləməz cəmiyyət, Zülqərneynə birbaşa “Sən  və ordun, bu torpaqlarda pozğunçularsınız” deməyib, incə və diplomatik bir üslubla “Ey Zülqərneyn! Şübhəsiz ki, yəcuc və məcuc bu torpaqlarda pozğunçulardır” şəklində kinayəli bir dillə/üslubla səslənirlər.