MƏKKƏ DÖVRÜ
Nəcm: 281
1–6O toz-duman qaldırdıqca qaldıranlar, arxasından ağırlığı daşıyanlar, sonra asanlıqla axanlar, sonra da bir əmri paylaşdıranlar[1] dəlildir ki, şübhəsiz, təhdid olunduğunuz o şey, qətiliklə doğrudur. Şübhəsiz ki, edilənlərin qarşılıqlarının verilməsi də qəti olaraq reallaşacaqdır.
7–9Gözəl yollara sahib biliklilər[2] dəlildir ki, şübhəsiz, siz qəti olaraq fərqli qərar içindəsiniz. Fərqli qərardan dönən insan, dönər.
(67/51, Zəriyət/1–9)
Nəcm: 282
10–12Bir sərxoşluq və şüursuzluq içində olub, “Din Günü nə zamandır?” deyən o hədsiz yalançılar məhv oldular!
13,14O gün atəşdə/cəhənnəmdə onların ağılları başlarına gətirilər: “Dadın özünüzün atəşdə əriməyinizi! Bax budur, bu, sizin təcili olaraq istədiyiniz şeydir!”
15–21Şübhəsiz ki, Allahın qoruması altına girənlər Rəbbinin özlərinə verdiyi şeyləri almış olaraq, bağçalarda və bulaqlardadırlar. Şübhəsiz, onlar bundan öncə yaxşılıq/gözəllik edənlər idilər. Onlar gecə ikən çox az yatırdılar. Onlar səhərlər də bağışlanma diləyirdilər və onların mallarında istəyən və istəyə bilməyən üçün bir haqq və heç tərəddüdsüz, qəti inananlar üçün yer üzündə və öz içinizdə necə əlamətlər/nümunələr vardı.
22Və sizin ruziniz/sizin ruzi verəniniz, sizin vəd olunduğunuz şeylər göydədir. Hələ görmürsünüzmü?
23Belə isə göyün və yer üzünün Rəbbinə and olsun ki, sizə verilən o vəd, qətiliklə, tam dəqiq, sizin danışığınız kimi gerçəkdir.
(67/51, Zəriyət/10–23)
Nəcm: 283
24İbrahimin hörmətliləşdirilmiş qonaqlarının xəbəri sənə gəldimi?
25O zaman onlar İbrahimin yanına gəlmişdilər və: “Salam!” – demişdilər. İbrahim salamı alıb: “Siz tanımadığım kimsələrsiniz!” – dedi.
26İbrahim sonra əhlinə getdi və qızıl[3] ilə gəldi. 27Sonra qızılı onlara uzatdı: “Muştuluğunuzu almazsınızmı?” – dedi.
28Sonra onlardan çəkindi. Onlar: “Qorxma!” – dedilər və onu çox bilikli bir oğulla müjdələdilər.
29Buna görə də zövcəsi qışqıraraq irəli gəldi və əlini üzünə vuraraq: “Bir bəxtsiz, bir qısır!” – dedi.
30Qonaqlar: “Rəbbin bax budur, belə buyurdu. Şübhəsiz ki, Rəbbin haqsızlıq və qarışıqlığı əngəlləmək üçün olan qanun, düstur və qaydalar qoyandır. Ən yaxşı bilənin məhz özüdür” – dedilər.
31Buna görə də İbrahim: “Sizin ən vacib işiniz nədir, ey elçilər?” – dedi.
32–34Elçilər: “Şübhəsiz ki, biz Rəbbinin qatından, həddini aşanlar üçün işarələnmiş, palçıqdan bişirilmiş sərt daşları üzərlərinə yağdırmağımız üçün günahkar bir cəmiyyətə göndərildik” – dedilər.
35Buna görə də Biz möminlərdən orada olanları çıxardıq. 36Lakin, Biz orada müsəlmanlardan bir evdən başqasını tapmadıq. 37Və Biz orada acı bir əzabdan qorxan insanlar üçün bir əlamət/nümunə buraxdıq.
38,39Musada da əlamətlər/nümunələr vardır. Bir zaman Biz onu açıq-aşkar bir dəlillə Fironun yanına göndərdikdə Firon ordusu və bütün güc qaynaqları ilə birlikdə üz çevirdi. Və: “Bu, bir sehrbazdır, hətta gizli güclərlə dəstəklənən/dəli birisidir” – dedi.
40Sonra da Biz onu və ordularını yaxaladıq və onları bol suda/çayda fırladıb atdıq. O isə utanmalı olan/məzəmmətə layiq biridir.
41,42Adda da əlamətlər/nümunələr vardır. Bir zaman Biz onların üzərinə uğradığı hər şeyi buraxmayan, sadəcə, onu kül kimi edən, sonsuz buraxan bir külək göndərdik.
43,44Səmudda da əlamətlər/nümunələr vardır. Bir zaman onlara: “Müəyyən bir müddətə qədər yararlanın!” – deyilmişdi. Sonra onlar Rəbbinin əmrindən çıxdılar və onları gözləri baxa-baxa ildırım yaxaladı.
45Artıq onların nə qalxmağa gücləri çatmış, nə də kömək istəyə bilmişdilər.
46Daha öncə də Nuh qövmünü dəyişikliyə/dağıntıya uğratmışdıq. Şübhəsiz, onlar haqq yoldan çıxanlar qövmü idilər.
(67/51, Zəriyət/24–46)
Nəcm: 284
47Və səma… Biz onu qüdrətlə/sağlam şəkildə bina etdik. Heç şübhəsiz, Biz genişlədənlərik.
48Və yer üzü… Onu Biz döşədik. Bax budur, nə gözəl döşəyənlərik!
49Və Biz siz yaxşı-yaxşı düşünəsiniz/öyüd alasınız deyə, hər şeydən cüt-cüt/həmtay/yoldaş yaratdıq.
(67/51, Zəriyət/47–49)
Nəcm: 285
50Belə isə Allaha yaxınlaşın, Allaha yaxınlaşın!!! Şübhəsiz ki, mən sizin üçün Ondan açıq-aşkar bir xəbərdar edənəm.
51Və Allah ilə bərabər başqa bir tanrı uydurmayın. Şübhəsiz, mən sizin üçün Ondan açıq-aşkar bir xəbərdar edənəm.[4]
(67/51, Zəriyət/50–51)
Nəcm: 286
52Bax budur, belə, onlardan öncəkilərə hər hansı bir elçi gəlincə, onun haqqında da qətiliklə onlar: “Bir sehrbazdır!” və ya “Bir gizli güclərlə dəstəklənən/dəli birisidir!” – dedilər.
53Onlar, bunu bir-birlərinə öhdəlik olaraq çatdırdılarmı? Əksinə onlar, azğın bir cəmiyyətdir.
54,55Artıq sən onlardan üz çevir. Artıq sən qınanacaq deyilsən. Və sən öyüd ver/xatırlat. Çünki şübhəsiz, öyüd/xatırlatmaq möminlərə yararlı olar.
(67/51, Zəriyət/52–55)
Nəcm: 287
56,57Mən bilmədiyiniz və bildiyiniz, gəlmiş keçmiş hər kəsi yalnız və yalnız, Mənə qulluq etsinlər deyə, yaratdım. Mən onlardan hər hansı bir ruzi istəmirəm. Mən onların Məni yedirtmələrini də istəmirəm.
58Şübhəsiz ki, Allah çox ruzi verənin məhz özüdür, çox böyük bir qüvvənin sahibidir.
59Artıq şübhəsiz, şərik qoşaraq səhv/öz zərərlərinə iş edənlər üçün yoldaşlarının payı kimi bir pay vardır. Artıq tələsməsinlər.
60Artıq özlərinə vəd edilən günlərinin ucbatından, vay kafirlərin halına!
(67/51, Zəriyət/56–60)
[1]Surə, and cümləsi ilə başlamışdır. 6 ayədən ibarət olan bölmədə, ard–arda gətirilən bəzi faktlara and içilmiş, beləliklə bu faktlar referans göstərilərək vəd olunanların [yenidən yaradılış, dirilmə, həşr və hesab görmə təhdidinin] doğruluğu sübut edilmişdir. Buna görə də, qətiliklə qiyamət qopacaq, hər kəs etdiyinin cavabını tapacaq və əməllərinin qarşılığını alacaqdır. Bölmədə ard-arda gələn ifadələrin Allahın kainatdakı ayələrinimi, yoxsa Quran ayələrinimi xarakterizə etdiyi barəsindəki qənaətimiz, hər ikisinin də qəsd edilmiş ola biləcəyi yönündədir. Buna görə də, haqqında söhbət gedən ifadələr iki baxımdan da dəyərləndirilməlidir: 1) xarakterizə edici ifadələrin kainatdakı hadisələrlə əlaqəsi: Rəbbimiz, suyun təbiətdəki dönməsinə diqqət çəkir. Dəniz, göl, axar su və ən böyüyündən ən kiçiyinə qədər, bütün su yığıntılarından istiliyin təsiri ilə qalxan buxarlar və qurudakı torpaq parçacıqları küləklər vasitəsiylə sürüklənib, milyonlarla tonluq yük [yağlş buludu] halına gətirilir, sonra da müxtəlif yerlərə paylaşdırılaraq, yer üzünə endirdilir. Yağış olaraq yer üzünə enən bu su ilə də ölü torpaq yenidən canlandırılır. Bu dönmənin ölü təbiətə verdiyi “yenidən canlanma” hadisəsi, ölən insanların da yenidən dirilmələrinin mümkün olduğunu göstərən ən böyük dəlillərdəndir (Rum/46–50, Fussilət/39, Fatir/9, Bəqərə/164, Əraf/57, Hicr/22–23). 2) Xarakterizə edici ifadələrin Quran ayələri ilə əlaqəsi: Bölmədəki xarakterizə edici sözlərlə Quran ayələrinin qəsd edilmiş olması da mümkündür. Buna görə, ayədəki tozu dumana qatanlar və onun arxasından gələn xarakterizə edici ifadələrdən məqsəd, Quran ayələridir. Çünki Quran ayələri, önünə nə gəlirsə, hamısını aradan qaldırır, önündə heç bir batil fikir və hərəkət saxlamır, ehtiva etdiyi ismarıclar qayət ağır sözlərdən ibarət olmaqla, əldən ələ, dildən dilə, könüldən könülə yağ kimi axaraq, hər kəsin hər işini görür və problemlərini çözür. Quranın bir adı da ruh olub, ölü səviyyəsindəki kafirlərə və cəmiyyətlərə həyat verir.
Quran, bu surədə də olduğu kimi, surə başlarında bir çox dəfə məcazi ifadələr ilə tanıdılmışdır (Mürsəlat/1–7 (55–ci nəcm), Saffat/1–5 (205–ci nəcm), Nəziət/1–3, 26 (369–cu nəcm).
[2]Səma sözü, məcazən “biliklilər”i ifadə edər.
[3]Ayədəki “semin” kəlməsi, hərfən “güc verən buzov” deməkdir. Bu isə, 210 saylı qeyddə bildirdiyimiz kimi, “qızıl”ı ifadə edir.
[4]Burada diqqət edilməli olan mühüm nöqtələrdən biri, 2–4–cü ayələrdəki, 2Şübhəsiz mən sizin üçün Onun tərəfindən bir xəbərdarlıq edən və bir müjdəçiyəm. Və Rəbbinizdən bağışlanma istəyin, sonra ona tövbə edin ki, sizi adı qoyulmuş bir müddətə qədər gözəl şəkildə yararlandırsın. Və hər fəzilət sahibinə lütfünü versin. Və əgər üz çevirərsinizsə, mən sizin əleyhinizə olan böyük bir günün əzabından qorxuram. Dönüşünüz yalnız və yalnız Allahadır. Və O hər şeyə gücü yetəndir” ifadəsinin Quran tərəfindən söylənilməsidir. Bəhs etdiyimiz ifadə, ədəbiyatda bir anlatma texnikası olaraq istifadə edilən “intak” [söyləməyə, danışmağa gücü olmayan bir şeyi danışdırmaq, dilə gətirmək] sənəti ilə Qurana söylətdirilmişdir. İfadə, bu xüsus nəzərə alınmadan anlaşılmağa çalışıldığı təqdirdə, o sözlərin Peyğəmbərimizə aid olduğu kimi, bir səhv anlamağa səbəb olur. Ədəbiyyatda sıx istifadə edilən bir sənət növü olan intak, Quranda başqa ayələrdə (Rəsmi Düzülüş: Məryəm/64, Zəriyət/50–51, Saffat/164–166) də edilmişdir.
